İnsan Hakları Aktivistleri İçin Dava İzleme Rehberi
Adil yargılanma hakkı, Uluslararası Medeni Siyasal Haklar Uluslararası Sözleşmesi’nin (MSHUS) 14. maddesinde, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 6. maddesinde ve Türkiye Cumhuriyeti Anayasa’sında güvence altına alınmıştır. Adil yargılanma hakkı, hukukun üstünlüğü ilkesinin temeli olarak kabul edilmektedir.
Yasayla kurulmuş, bağımsız ve tarafsız mahkeme, hakkaniyete uygun yargılama ve makul süre içinde aleni yargılamayı AİHS adil yargılama hakkının temel kriterleri olarak belirler. Bu kriterler bağlamında mahkemeye erişim, masumiyet
karinesi, susma hakkı, silahların eşitliği gibi pek çok faktörün eş zamanlı göz önüne alınmasını gerektirmektedir.
Adil yargılanmaya ilişkin izleme, soruşturmanın başlangıcından yargılamanın karara bağlanmasına geçen kadar süreyi içermektedir. Soruşturma aşamasındaki
uygulamalar davanın seyrini belirleyebilecek ayrıntılar barındırabilir. Bu nedenle soruşturma aşamasına ilişkin toplanabilecek her bilgi dava gözlemcisinin
yapacağı analizi de kolaylaştıracaktır.
Pek çok uluslararası örgütün dava izlemeye ilişkin rehberi bulunmaktadır. Uluslararası Hukukçular Komisyonu tarafından yayımlanan Dava Gözlemcileri için Kılavuz (Manual for Trial Observers, the International Commission of Jurists) bunlardan bir tanesidir. Ayrıca Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) ve Uluslararası Af Örgütü de benzer kılavuzlar yayımlamışlardır. Bu rehber, Türkiye’de dava izlemeyi hedefleyen insan hakları savunucularına ve hak temelli çalışan Sivil Toplum Örgütleri’ne (STÖ) adil yargılama standartlarının pratikte izlenmesi için yol göstermeyi hedeflemektedir. Dava gözlemi yapacak olanlar için kolaylaştırıcı olacağını düşündüğümüz örnek bir soru seti ile örnek bir dava izleme raporu rehbere ilave edilmiştir.
Dava İzleme faaliyetlerin yaygınlaşmasının bir yandan STÖ’lerin savunuculuk faaliyetlerine diğer yandan yargılama süreçlerinin evrensel ilkelere uygun hale gelmesine katkı sağlamasını umut ediyoruz.
Aşağıya tıklayarak dava izleme rehberimizi okuyabilir, indirebilirsiniz, paylaşabilirsiniz.
