Podcast: Yasaksız Meydan 2.1 – Bimeks İşçileri
Bimeks İşçileri Yasaksız Meydan’da Anlatıyor: “Hakkımızı Ararken Eziyet Görüyoruz”
Eşit Haklar için İzleme Derneği ve Kısa Dalga ortaklığında hazırlanan podcast serisi Yasaksız Meydan’ın ikinci bölümü emek hareketi direnişlerini ve işçilerin barışçıl toplanma ve gösteri hakkının düzenli olarak engellenmesini konu alıyor.
İrem Afşin’e konuşan Bimeks Direnişi işçilerinden Atakan Yunus Başaran, Dilek Aslan ve Umut-Sen’den Betül Celep Bimeks Direnişini ve taleplerini aktarıyor: “Vedat Akgiray’ı masaya oturtup haklarımızı alana kadar mücadelemiz sürecek.”
Listen to “Bimeks işçileri anlatıyor: “5 işçiye 500 polis”” on Spreaker.
Dört yıldır ödenmeyen tazminat haklarını almadan işten çıkarılan 1500 Bimeks işçisi 22 Haziran’dan bu yana eylemlilik sürecinin içinde. Bugüne kadar on bir farklı ilde eylemler, basın açıklamaları ve protestolar gerçekleştiren Bimeks işçileri, şirket ortaklarının çalıştığı üniversitelerin ve yeni şirketlerinin önlerinde basın açıklamaları yaparak seslerini ve taleplerini duyurmaya çalışıyor. Kamuoyunda, özellikle sosyal medyada direnişin bilinir hale gelmesinin nedeni ise, eylemlerinin düzenli olarak kolluk güçlerinin müdahalesi ile engellenmesi ve işçilerin gözaltına alınması ile sonuçlanması. Ayrıca Eylül’deki gözaltı sürecinden sonra işçiler haklarında düzenlenen “kanunlara aykırı toplantı ve gösteri yürüyüşleri düzenleme, yönetme ve katılma” suçlamasıyla açılan davada yurtdışı çıkış yasakları ve adli kontrol getirildi.
“Polis Anayasal hakkımızı kullanmamıza engel olarak bir suç işliyor”
Bimeks Direnişi işçisi Atakan Yunus Başaran eylemlilik sürecine nasıl karar verdiklerini anlatırken, “Bimeks’in 2014 yılından sonra var olan iflas süreci aslında profesyonel bir şirket batırma operasyonuydu” diye söze başlıyor:
“2016’nın sonunda patronumuz Murat Akgiray 1.500 işçiyi kapının önüne koydu, sokakta çırılçıplak kalan biz işçilerin on- yirmi senelik tazminatları içeride kaldı. Mahkemeleri kazandık ancak, şirketin içi boşaltıldığı için hiçbir şey elde edemedik. Bu aslında Türkiye’nin ilk en büyük elektronik perakende dolandırıcılığıdır. Bu işin içinde siyaset, iş dünyası ve tarikat var. Umut-Sen’e başvurduk ve halen her hafta İstanbul’da Vedat Akgiray’ın profesör olarak çalıştığı Boğaziçi Üniversitesi’nin önünde eylem yapıyoruz. Hakkımızı aramaya her gittiğimizde, kaç kişi gidersek gidelim, orada üç yüz- beş yüz tane polis kolluk kuvveti olarak karşımıza çıkıyor, çünkü siyasi iktidar işçilere Çalışma Bakanlığı’nın bir personeli ile değil, devletin polisi ile müdahale etmek istiyor, böylece gözaltına alınıp tekrar geri dönmeyelim diye İstanbul’un çeşitli karakollarına dağıtılıyoruz. Aslında anayasal hakkımız madde 34 ile koruma altında, ama polis anayasal hakkımızı kullanmamıza engel olarak bir suç işliyor. Bazen kendi aralarında da çelişkiye düşüp tartıştıkları oluyor, çünkü bizim izin almaksızın, bazı fikirleri zararlı olmamak şartıyla açıklama hakkımız var, ancak polis izin vermiyor. Aç kalıyoruz. Karakolda bize bir bardak su veren de yok. Arkadaşlarımız arkamızdan geliyor, bizi topluyor. Biz işçi insanız, belli paralarla yaşıyoruz, gece geç saatte bırakıldığımız için taksi paraları cebimizden çıkıyor. Halbuki biz Türkiye’nin en büyük perakende şirketinin en iyi bilgisayarcıları, en iyi televizyoncularıydık. Güzel paralara çalışıyorduk, ama patronumuz bizim tazminatlarımıza göz dikti. Mağazada çalışan down sendromlu çocukların bile tazminatını vermedi. 1.500 tane işçi, Türkiye’nin en büyük elektronik perakende dolandırıcılığına maruz kaldı ve biz hakkımızı şu anda Boğaziçi Üniversitesi’nde aramaya çalışıyoruz.”
“Hakkımızı ararken eziyet görüyoruz”
Bimeks Direnişi işçilerinden Dilek Aslan, eylemlilik sürecinde başlarına gelenleri, karşılaştıkları zorlukları anlatırken ailelerin gündelik hayatının nasıl etkilendiğinin altını çiziyor: “Her eyleme gittiğimizde önce ailem rahatsız oluyor. Başıma ne gelecek diye düşünüyorlar, kızım “Annem iyi mi?” diye herkesi arıyor. Maddi bakımdan da eyleme gitmek belli bütçeyle geçinen bizi gerçekten zorluyor. Kiralarımızı kıt kanaat ödeyen, faturalarını geç ödeyen insanlarız, villalarda yalılarda oturmuyoruz. Neden çocuklarımın boğazlarından kısayım ki bu yol paralarını? Zamanımı neden çocuklarımla harcamayayım? Hâlâ hakkımı aramaya çalışırken bile eziyet göreyim? Biz hakkımızı ararken eziyet görüyoruz, çok üzülüyorum.”
Haklarından açılan davadan adli kontroller ve yurtdışı yasakları kararları çıkmış olmasına şaşıran Dilek Aslan; “Biz hakkımızı arıyoruz, hırsızlar dışarıda dolaşıyor. Pandemi dolayısıyla sokağa çıkmamamız gerekirken, kendimizi sağlık açısından güvenceye almamız gerekirken, her ay gidiyoruz karakol köşelerinde imza atıyoruz. . Ayrıca bir de yurt dışı yasağı veriliyor. Yurt dışına zaten nasıl çıkacağız? Öyle bir paramız mı var? Çok mantıksız. Hırsızlar elini kolunu sallayarak geziyor, biz gidiyoruz karakollarda imza atıyoruz. Adalet denen bir şey yok maalesef” diye hayıflanıyor.
“Fiili meşru mücadele çizgisi dışında Bimeks’in bir yolu yok!”
Hak mücadelesi için barışçıl toplanma ve gösteri hakkının önemini dikkat çeken Umut-Sen sözcüsü Betül Celep ise, Bimeks Direnişi’nin hukuken çiğnenen haklar üzerine kurulu bir direniş olduğunun altını çiziyor:
“İşçilerle konuştuğumuzda hukuken yapılacak işleri zaten çoktan yapmış, davalarını kazanmış, haklarına icra kağıtları gitmiş ama hala ödenmemiş durumdalardı. İşçi arkadaşlara hukukun çeşitli kollayıcıları olduğunu, tarafsız bir hukuk olmadığını, nihayetinde hukukun işverenleri kollayan bir yerde durduğunu anlattık. Yaşadıkları dört yıllık deneyimin özeti bu demek. Ahmet Akgiray, Vedat Akgiray ve Murat Akgiray’ ın arkasındaki siyasi güçler oldukça kudretliler. Dolayısıyla, zaten nitelikli dolandırıcı oldukları için bir soygunun açmazlarını da biliyorlar. Bunu işçiler üzerinde denemişler ve başarılı olmuş durumdalar. Dört yıl sonra Bimeks işçileri ayağa kalkarak bir araya gelme kararı aldılar. Tek tek bireysel olarak Atakan’ın, Dilek Abla’nın ya da Betül’ün hikayesi değil bu. Bir araya gelirsek ancak kazanırız dedik. Umut-Sen’in bütün anlayışında olan fiili meşru mücadele çizgisi dışında Bimeks’in bir yolu yok. O yüzden işçi arkadaşların başka çaresi yok. Yani, Boğaziçi Üniversitesi’nin önüne gitmek ve orada bir müzakere zeminini mücadeleleri ile inşa etmek dışında bir seçenekleri de yok. Siyasi iktidar daha önce emek düşmanlığını, işçi düşmanlığını çok steril, daha perdeli, insanlara çok yansıtmadığı bir dönemdeyken artık bütün rıza mekanizmalarını tükettiği için zor kullanmak ve işçi düşmanlığını açık aleni cümlelere dökerek yapmak gibi bir tutuma geçmiş durumda. ‘Ben açı’ diyen halktan bir işçiye, emekçiye ‘Ya bi çay iç’ denmesindeki patavatsızlığa, riyakarlığa şaşırmıyorum. Yeni dönem iktidar zaten bu şekilde yönetebileceğini düşünüyor. İşçilere de böyle anlattık; bizim anayasal hakkımız çiğneniyor. Her defasında, her gittiğimiz yerde bize söylenen “Pandemi var, genelge var” laflarıyla genelgenin içeriğini bilmeyen insanları manipüle edebileceklerini düşünüyorlar. Biz de diyoruz ki; madem anayasal bir hakkımız değil bu, madem biz her defasında gidiyoruz ve yasa çiğniyoruz o zaman kalkanları kaldırmayın, Türkiye Cumhuriyeti devleti vatandaşlarına deyin ki anayasal bir hak çiğnendiği takdirde başınıza böyle işler gelir, bunu el aleme duyurun. Neden o zaman kamera kayıtlarını kapatıyorsunuz, neden şiddetinizi, darpınızı, işçiye yapılan muameleyi gizlemeye çalışıyorsunuz? Çünkü kolluk güçlerinin arasında tartışmalar var. Onlar da emir eriyiz biz derken aslında yasa çiğnediklerini biliyorlar ve artık topyekün bir halde durmuyorlar. Kendi konumunu da tartışıp, yarın öbür gün başına bir iş gelmesinden de korkuyor: ‘Ben anayasal bir hakkı bile isteye kameralar önünde çiğniyorum, işçiyi emekçiyi darp ederek gözaltına alıyorum, benim başıma bir iş gelir mi?’
“Beş tane işçiye beş yüz polis gelmesi bizim için onurdur, şereftir”
Betül Celep emek hareketi açısından, işçiler tarafından mücadelenin daha çetinleştiği bir durumda olduklarını düşünüyor: “Biz şu anda mecbur olduğumuz bir yolda yürüyoruz ve burada da hiçbir suçlamayı kabul edecek durumda değiliz. Zaten çok haklıyız. O yüzden beş işçiye karşı beş yüz polis gelmesi bizim için onurdur, şereftir. Biz sonuna kadar, Vedat Akgiray’ı masaya oturtup işçilerin hakkını alana kadar, Bimeks işçileri ile beraber mücadelemize devam edeceğiz.”
Eylemlilik süreci başladıktan sonra konunun tarafları arasında herhangi bir iletişim olmadığını söyleyen Dilek Aslan ise “Gerçekten kayda değer bir şey olmadığı için eylemlerimize devam ediyoruz” diye ekliyor: “Eğer bir adım atılırsa tabii ki biz de masaya oturup dileklerimizi söyleyeceğiz. Bizim amacımız sadece hakkımızı aramak. Biz oraya dilenmeye gitmiyoruz. Kesinlikle artı bir para istemiyoruz. Hakkımız olanı istiyoruz. Bunun sonucunda da üniversiteye gittiğimizde hep karşımıza polisler çıkıyor. Hiç kimse sesimizi duymuyor, duyanlar da zaten kesin bir cevap vermiyor.”
“Basın korkmasın”
Atakan Yunus Başaran Bimeks Direnişi ile ilgili kamuoyunun tepkisini, pek de fazla destek alamamalarını geleneksel medyada yer alamamalarına bağlayarak; “basının korkmamasını” istiyor: “Örneğin ben yarın gözaltına alınacağım, biliyorum. Neden gözaltına alınacağım? Çünkü Bimeks yönetim kurulu üyelerinden bir tanesi Polis Vakfı’nda başkanlık yapıyor, bir diğeri devletin en önemli uzay ajansında yönetim kurulu üyesi, bir tanesi ise devletin en iyi üniversitesinde finans profesörü iken, devlet burada taraf olduğu için ben gözaltına alınacağımı biliyorum. Bunu da basında nerede görebilirim? Göremiyorum. Neden göremiyorum? Demek basında bir sansür var, nedense Türkiye’nin en çok sevilen kanallarında çıkamıyorum. Aslında hepsinin gelmesi, yürekli olması lazım. Nasıl Boğaziçi’nin hocalarının öğrencileri kadar yüreği olması lazım diyorsam basının da yürekli olması lazım. Basının korkmaması lazım, çünkü Türkiye’de bu anlamda özgürlük yok. Özgürlük insan içindir, o zaman insan da yok ortada. Sokaktaki köpekler emin olun aç olunca havlıyorlar, hakları olunca havlıyorlar, kızınca havlıyorlar. Biz bunu yapamıyoruz, çünkü hemen bastırılıyoruz. Bu basında da böyle. Size bize bu fırsatı tanıdığınız için çok teşekkür ediyoruz, çok yere çıktık, ama nedense devlet kanallarına çıkamıyoruz. Boğaziçi Türkiye’nin en büyük üniversitesi ve ortada bir gözaltı var, darp var, yerde sürünen kadınlar var, erkekler var, beş yüz tane polis var. Bugün İstanbul Valisi bizim ne iş yaptığımızı biliyor, Çalışma Bakanı her şeyden haberdar, İçişleri Bakanı’nın masasında rapor var, biliyor.”
“Bimeks direnişçileri gemileri yakmış durumda”
İrem Afşin’in eylemlilik sürecinin nasıl devam edeceği sorusuna Betül Celep “Talepler karşılanana kadar eylem sürecek” diyor: “Direnişte, eylemde olan işçi arkadaşların maaş ve tazminatlarını istiyoruz. En temel talebimiz bu, başka da hiçbir talebimiz yok. Kimseyle kişisel bir münasebetimiz, kinimiz yok. Fakat işçilerin karşısında haklarını elini kolunu sallayarak gasp eden, buna rağmen hiçbir rahatsızlık duymayan, kanun çiğneyen, işçiyi darp eden, işçiyle alay eden, işçinin aklıyla dalga geçen herkesin karşısında biz bir felaketiz, bunu bilsinler. Bimeks direnişçileri gemileri yakmış durumda. Bu geri dönüşü olabilecek bir hikaye değil. Patronlar, Akgiray’lar, eskisi gibi elini kolunu sallayarak hayatlarına devam edemezler. Rahatsız olmak istemiyorlarsa, huzursuz olmak istemiyorlarsa, benim kapımın önüne mi gelecekler, basın açıklaması ile adım ifşa mı edilecek, bir yerde benim adım mı yankılanacak, ya da biri bana telefon edip ‘ ya siz napıyorsunuz mu’ diyecek gibi şeylerden rahatsızlık duyuyorlarsa yapacakları çok basit bir şey var. Biz onların onuru, gururu, şerefi gibi şeyleri kafamızda netledik, biz patronların vicdanı olduğunu, değerleri olduğunu düşünmüyoruz. Ama mecburlar, masaya oturacaklar. Direnişte olan, eylemde olan, bu mücadelede olan işçi arkadaşların listesi var, o listede işçilerin alacakları var. Çok basit: Paraları var, kaçırdıkları paraların nerelerde olduğunu biliyoruz. Bir yokluk hikayesi anlatmayacaklar, bir imzayla bir protokol ile bunu çözebilirler. Çözmedikleri takdirde, biz Boğaziçi Üniversitesi önüne gitmeye, orada anayasal hakkımızın çiğnendiğini ifşa etmeye, dayak yemeye, bedel ödemeye devam edeceğiz. Bu bizim için bir felaket falan değil, onurdur. İşçi arkadaşların söylediği cümleler bunlar. “Ben zaten 2016 yılında evime ekmek götüremediğimde, eşim bana sorduğunda, çocuğum benden harçlık istediğinde yeteri kadar rezil oldum, artık onur duyuyorum bu mücadeleyle” diyorlar.”
“Muhatabımız artık Boğaziçi Üniversitesi”
Betül Celep şu andaki muhataplarının Boğaziçi Üniversitesi olduğunu belirterek “Türkiye’nin en iyi üniversitesi, dünyanın en iyi yüz elli üniversitesi arasındaki bir üniversitenin ne akademik ne etik değerine bir hırsızı barındırmak sığmaz.” diyerek talepleri karşılanana kadar direnişin süreceğini bildiriyor:
“Boğaziçi Üniversitesi’nin yöneticileri sorumluluk alarak, biz böyle bir mevzuyu artık daha fazla devam ettirmek istemiyoruz diyecek, işçiler ile Vedat Akgiray’ı aynı masaya oturtacak. Bir protokol ile çözülebilecek çok kısa bir iş. Çok basit bir iş. Bu yapılmadığı takdirde biz felaket olmaya devam edeceğiz. Biz şirret olmaya devam edeceğiz. Biz Boğaziçi kapısında ve başka yerlerde her türlü çabayı gösterecek, patronları rahatsız etmeye devam edeceğiz.”
